Olumlu Sınıf Yönetimi ve PBIS Temelleri

Keçeli, S. (2025). Olumlu Sınıf Yönetimi ve PBIS Temelleri. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.17489492

---

Görsel kaynağı: Bu görsel ChatGPT tarafından oluşturulmuştur.

Pozitif Davranışsal Müdahaleler ve Destekler (PBIS), okul genelinde kapsayıcı bir davranışsal destek sistemi sunan, üç katmanlı (Tier 1–3) ve veri odaklı bir önleyici çerçevedir. SWPBIS olarak da adlandırılan bu yaklaşım, tüm öğrencilerin güvenli ve olumlu bir öğrenme ikliminde gelişmesini hedefler ve sistemler, uygulamalar ve verilerin entegrasyonunu (MTSS yaklaşımıyla) temel alır (George vd., 2018; Goodman & George, 2020). SWPBIS, disiplin sorunlarını aza indirmeyi, olumlu davranışları güçlendirmeyi ve öğrenci sonuçlarını iyileştirmeyi amaçlayan bütüncül bir çerçevedir; bu yaklaşımın uygulanması, kendi içinde üç katmanlı bir desteğin (genel, grup/yarı-özel ve bireysel düzeyde) örgütlenmesini gerektirir (George vd., 2018; Bradshaw vd., 2012). Ayrıca PBIS’nin uygulanabilirliği ve sürdürülebilirliği bağlamında, bölgesel düzeyde sistemler ve uygulama kalitesi kritik bir rol oynar; bu konular son yıllarda kapsamlı ölçüm ve güvenilirlik çalışmaları ile desteklenmiştir (Kittelman vd., 2022; McIntosh vd., 2018). SWPBIS’in temel felsefesi, davranışsal becerilerin sistematik olarak öğretildiği, davranışsal verilerin karar verme süreçlerinde kullanıldığı ve ekip temelli problem çözmenin benimsendiği bir kültür oluşturmaktır (George vd., 2018; McIntosh vd., 2018).

• SWPBIS’in üç katmanlı MTSS çerçevesi ve veriye dayalı karar verme ilkesi, tüm öğrencileri kapsayan bir önleyici strateji olarak tanımlanır; bu çerçeve, veriye dayalı kararlar, ekip temelli değerlendirme ve sistemik destekleri birleştirir (George vd., 2018; Goodman & George, 2020; Debnam vd., 2012).

  
  

• Sistemler, süreçler ve uygulamalar arasındaki entegrasyon, SWPBIS’in sürdürülebilirliğinin en kritik yapıtaşlarından biridir ve bu entegrasyon, disiplin sorunlarını azaltmaya ve sosyal/duygusal öğrenme hedeflerini güçlendirmeye yöneliktir (Goodman & George, 2020; George vd., 2018; Elrod vd., 2021).

  
  

Etkinlik ve sonuçlar

PBIS’in okul düzeyinde etkileri Birçok çalışma, SWPBIS’in okul düzeyinde davranışsal ve akademik sonuçlar üzerinde olumlu etkileri olduğunu raporlamıştır. Özellikle disiplini azaltıcı etkiler ve öğretmen uygulamalarındaki iyileşmeler dikkat çekmektedir: okullar SWPBIS’i yüksek uyumla uyguladıklarında, disiplin işlemleri (ODR) önemli ölçüde düşmüştür; bu bulgular, uzunlamasına izlenen çalışmalarla desteklenmiştir (Bradshaw vd., 2012). Özellikle, Bradshaw ve meslektaşlarının uzunlamasına analizi, SWPBIS ile “şehirsel” düzeyde uygulama uyumunun artmasıyla birlikte ODR azalmasını göstermektedir (Bradshaw vd., 2012). Ayrıca Pediatrics dergisinde raporlanan çalışma, SWPBIS’in agresif davranış problemleri, dikkat sorunları ve duygusal/duygusal regülasyon gibi davranışsal sorunlar üzerinde anlamlı iyileşmeler sağladığını göstermiştir (Bradshaw vd., 2012). Bu bulgular, PBIS’in temel amacını—tüm öğrencilerin güvenli ve destekleyici bir öğrenme ortamında gelişmesini sağlamak—kanıtlarla güçlendirmektedir (George vd., 2018; Bradshaw vd., 2012).

• SWPBIS uygulamalarının etkileri, hem davranış sorunlarının seviyesini düşürme hem de öğrenci davranışlarını iyileştirme yönünde tutarlı bulgular sunar (Bradshaw vd., 2012).

  
  

• SWPBIS’in bazı çalışmalarında, davranışsal iyileşmelerin, özellikle agresyon ve duygusal/düzenleme alanlarında, önemli ölçüde arttığı gösterilmiştir; bu bulgular, sistematik öğretim ve okul çapında desteklerin etkili bir birleşimini gerektirir (Bradshaw vd., 2012; Debnam vd., 2012).

  
  

• PBIS’in suspensiyon ve ODR’larda azalma sağlama kapasitesi, özgün hedeflere ve uygulanabilirliğe bağlı olarak değişiklik göstermektedir; ancak genel eğilim olumlu yöndedir ve çok sayıda çalışmada açıkça desteklenmektedir (Bradshaw vd., 2012; Gage vd., 2020).

  
  

Uygulama kalitesi, kapsayıcı uygulama ve sürdürülebilirlik

PBIS’in etkili ve sürdürülebilir olabilmesi için uygulama kalitesi (fidelity) kritik bir belirleyicidir. Birçok çalışmada, yüksek düzeyde uygulama uyumunun ve veriye dayalı karar verme kapasitelerinin, SWPBIS’nin uzun vadeli uygulanabilirliğini ve etkili sonuçları öngördüğü gösterilmiştir. Özellikle, 1. yıl sonrası dönemde, yeterli uygulama uyumu ve veriye dayalı kararlar, 3. yıl boyunca sürdürülmesi konusunda güçlü öngörüler sunar; bu bulgular, yüksek uyumun sürdürülebilirliği için temel şart olduğunu destekler (McIntosh vd., 2018; McIntosh vd., 2016). Ayrıca, bölgesel sistemlerin tarama ve destekleyici uygulamalarının, büyük ölçekli uygulanabilirliğin ve yaygın kabulün artmasına katkıda bulunduğu gösterilmiştir (Kittelman vd., 2022).

• Uygulama kalitesinin sürdürülmesi için ekip çalışması ve veri kullanımı kritik rol oynar; Study Year 1’de yeterli uyum ve karar verme için veri kullanımının varlığı, Year 3’te sürdürülebilirlik için güçlü öngörüler elde edilmesini sağlar (McIntosh vd., 2018).

  
  

• Ayrıca, bölgeler arası benzeri ölçeklendirme dinamikleri (örneğin, bölgesel yayılımın kritik kütleye ulaşması) sürdürülebilirliği güçlendirir; bu, SWPBIS’nin kurumsal düzeyde benimsenmesi için önemli bir etken olarak raporlanmıştır (McIntosh vd., 2018; McIntosh vd., 2016).

  
  

• Uygulama kalitesi ile birlikte koçluk ve destek hizmetlerinin varlığı, öğretmenlerin Tier 1 uygulamalarını daha etkili bir şekilde hayata geçirmelerini sağlar; bu bulgu, koçluk odaklı yaklaşımın (özellikle Tier 1 stratejilerinde) uygulama kalitesini artırdığına dair bulguları destekler (Bethune, 2017).

  
  

• Bölgesel pratikler ve sistemik destekler, SWPBIS’in uygulanabilirliğini ve karşılaşılan zorlukları aşmada belirleyici faktörler olarak öne çıkar; örneğin, Kuzey Amerika’daki çeşitli çalışmalar, bölgesel düzeydeki politikalar ve uygulama stratejilerinin “uyumun kritik kütleye ulaşması” ve sürdürülebilirliğin ana belirleyicileri olduğunu göstermektedir (Kittelman vd., 2022).

  
  

Koçluk, sistem değişimi ve destekler

Birçok çalışmada, öğretmenlerin Tier 1 SWPBIS stratejilerini uygulama kapasitesini artırmak için yapılan koçluk ve mesleki desteklerin, uygulama uyumunu güçlendirdiği ve uzun vadeli adaptasyonu kolaylaştırdığı gösterilmiştir (Bethune, 2017). Bu bulgu, koçluğun, ekip tabanlı planlama ve veri odaklı karar verme süreçlerini güçlendirdiğini destekler ve okul düzeyinde sürdürülebilirliği artırır (Bethune, 2017; Kittelman vd., 2022).

• Özellikle öğretmen koçluğu ve ekip temelli müdahaleler, SWPBIS’in sistemli ve sürdürülebilir bir şekilde uygulanması için kritik bir araç olarak öne çıkar (Bethune, 2017; Kittelman vd., 2022).

  
  

Aile–okul işbirlikleri ve kapsayıcılık

PBIS uygulamalarında aile–okul işbirliği, programların kapsayıcılığını ve adil erişimini güçlendirecek bir unsur olarak önem kazanır. Aile–okul ortaklıklarını güçlendirmeye yönelik çalışmalar, PBIS uygulamalarının daha adil ve kapsayıcı biçimde hayata geçirilmesine katkı sağlar ve bu alanda yeni araştırma ve uygulama önerilerini destekler (Ash vd., 2024). Bu bağlamda, aile katılımını güçlendirecek eşitlik odaklı ve kültürel olarak duyarlı uygulama stratejileri önerilir (Ash vd., 2024).

• Aile–okul ortaklıklarını güçlendirme çabaları, PBIS’nin daha kapsayıcı ve etkili uygulanmasını destekleyen ek bir boyut olarak kabul edilmektedir (Ash vd., 2024).

  
  

• PBIS’nin aile katılımını içinde barındıran modeller, uluslararası uygulamalarda dikkat çekmekte ve bu konudaki uygulama yönergeleri ile iletişim stratejileri için bir referans noktası oluşturmaktadır (Ash vd., 2024).

  
  

Kavramsal zorluklar ve mevcut sınırlar

SWPBIS’in uygulanabilirliği ve uzun vadeli başarısı, bazı zorluklar ve sınırlılıklar içerir. Özellikle, SWPBIS’in “yeniden benimseme/terk etme” dinamikleri, sürdürülebilir uygulama için kritik olan kilit zorluklar arasındadır ve bu alan, değişen politikalar ve kurum içi dinamiklerle şekillenir (Kittelman vd., 2020). Ayrıca, Tier 2 ve Tier 3 desteğinin uygulanabilirliği ile ilgili veriler, çoğu okulun bu düzeyleri uygulamaya almasına rağmen, tüm okullarda bu düzeylerin kapsamlı olarak yer almadığını göstermektedir; bu durum, müdahalelerin ihtiyaca göre organize edilmesi ve ölçeklenebilirliğin artırılması için yönergeler gerektirir (Debnam vd., 2012). Esnek uyarlama ve kültürel olarak uygun uygulama stratejileri geliştirmek, aile–okul işbirliklerini güçlendirmek ve güvenli, kapsayıcı bir okul iklimi oluşturmak için gereklidir (Öğülmüş & Vuran, 2016).

• Uygulama sürdürülebilirliğini etkileyen değişkenler, malleable (değiştirilebilir) bölgesel düzey etmenlerle ilişkilidir; bu nedenle bölgesel sistemlerin ve koçluk yapılandırmalarının güçlendirilmesi hayati bir rol oynar (Kittelman vd., 2022; McIntosh vd., 2016).

  
  

• Yeniden benimseme/terk etme dinamikleri, SWPBIS’in uzun vadeli sürdürülmesi açısından kritik çıktılar üretir; bu konudaki ölçütler ve müdahaleler, ilk uygulama adımlarının ötesinde, uzun vadeli bağlılık için önemlidir (Kittelman vd., 2020).

  
  

Sentez: Olumlu sınıf yönetimi ve PBIS temellerinin pratik aktarımları

• Temel çerçeve: PBIS/SWPBIS, tüm öğrencileri kapsayan üç katmanlı bir davranış desteği sistemi sunar; veriye dayalı karar verme, ekip temelli problem çözme ve MTSS’nin entegre uygulanması, etkili bir okul iklimi ve olumlu davranış sonuçlarının temelini oluşturur (George vd., 2018; Goodman & George, 2020; Debnam vd., 2012).

  
  

• Uygulama kalitesi ve koçluk: Yüksek uyum, sürdürülebilir uygulama ve olumlu sonuçlar için kritik öneme sahiptir; koçluk, veriye dayalı karar verme ve ekip çalışmalarını güçlendirir ve Tier 1 uygulamalarında özellikle etkilidir (Bethune, 2017; McIntosh vd., 2018).

  
  

• Bölgesel ölçeklendirme: Bölgesel (district) uygulamalar, SWPBIS’in kurumsal olarak benimsenmesi ve yaygınlaşması için belirleyici faktörlerdendir; bu bağlamda, bölgesel sistemlerin geçerli ölçütlerle değerlendirilebilmesi ve güçlendirilmesi gerekir (Kittelman vd., 2022; George vd., 2018; McIntosh vd., 2018).

  
  

• Sonuçlar: SWPBIS uygulamaları, suspensiyon ve ODR’lerde belirgin azalma, davranış sorunlarında iyileşme ve genel okul disiplini ile sosyal/duygusal öğrenme çıktılarını iyileştirme potansiyeli gösterir; bu etkinin büyüklüğü, uygulama kalitesi ve sürekliliğine bağlı olarak değişebilir (Bradshaw vd., 2012; Gage vd., 2020; Elrod vd., 2021).

  
  

• Aile–okul işbirliği: Aile katılımını içeren modeller, PBIS’nin kapsayıcılığını artırabilir ve adaletli uygulamayı güçlendirebilir; bu alanda alınacak ek önlemler, uygulamanın etkisini artırabilir (Ash vd., 2024).

  
  

• Zorluklar ve gelecek odakları: SWPBIS’in “yeniden benimseme/terk etme” dinamikleri ve Tier 2–3 desteğinin adil ve etkili şekilde ölçeklendirilmesi, süregelen araştırma ve uygulama iyileştirmeleri için odak noktalarıdır (Kittelman vd., 2020; Debnam vd., 2012).

  
  

Öneriler için kilit noktalar (kanıt odaklı)

• Okul yöneticileri ve uygulayıcılar için temel öneri, SWPBIS’i, veriye dayalı karar verme ve MTSS’nin üç katmanlı desteği ile birleştiren entegre bir sistem olarak tasarlamak ve sürdürmektir; bu, müdahale etkisini artırır ve disiplin sorunlarını azaltır (George vd., 2018; Goodman & George, 2020; Debnam vd., 2012).

  
  

• Uygulama kalitesi (fidelity) ve koçluk kapasitesi, öğretmenler ve BTB (Team-based) ekipler için temel destekler olarak önceliklendirilmelidir; bu, sürdürülebilirlik ve sonuçlar için kilit belirleyicilerdir (Bethune, 2017; McIntosh vd., 2018; Kittelman vd., 2022).

  
  

• Bölgesel (district) politikaları ve destekleyici uygulama modelleri, SWPBIS’in ölçeklendirilmesi ve sürdürülebilir uygulanabilirliğinin ana kilitleridir; bu alanda güvenilir ölçütler ve sistemler geliştirmek gerekir (Kittelman vd., 2022; George vd., 2018; Simonsen vd., 2011).

  
  

• Aile–okul ortaklığı, kapsayıcılığı güçlendirme ve adil uygulama için kritik bir ek bileşen olarak hareket etmelidir; aile katılımını güçlendirecek stratejiler, PBIS’nin etkisini artırabilir (Ash vd., 2024).

  
  

• Yeniden benimseme/terk etme, zorluk alanlarını işaret eder ve SWPBIS’in uzun vadeli başarısı için bu dinamiklerin izlenmesi ve müdahale planlarının geliştirilmesi gerekmektedir (Kittelman vd., 2020).

  
  

Sonuç

Olumlu sınıf yönetimi alanında PBIS temelli yaklaşımlar, tüm öğrencileri kapsayan, veriye dayalı ve sistemik bir disiplin ve destek yaklaşımı sunar. SWPBIS, üç katmanlı destek sistemi, MTSS’nin entegrasyonu, veri odaklı karar verme ve ekip temelli sorun çözme süreçleriyle, özellikle öğretmen koçluğu, yüksek uyum ve bölgesel düzeydeki desteklerle güçlendirildiğinde, suspensiyonlar, ODR’lar ve davranış sorunlarında anlamlı iyileşmelerin elde edilmesini destekler (Bradshaw vd., 2012; George vd., 2018; Bethune, 2017; McIntosh vd., 2018; Gage vd., 2020; Elrod vd., 2021). Ancak, uzun vadeli sürdürülebilirlik için yeniden benimseme/terk etme dinamikleri, Tier 2–3 uygulamalarının kapsayıcılığı ve aile–okul ortaklıkları gibi konulara odaklanan sürekli ölçüm, koçluk ve politika gelişimi gereklidir; bu alanlarda yapılan çalışmalar, SWPBIS’in etkisini güçlendirmek ve kapsayıcı, güvenli öğrenme ortamlarını sağlamak için yol göstericidir (Kittelman vd., 2020; Kittelman vd., 2022; Bethune, 2017; Ash vd., 2024; Debnam vd., 2012).

Referanslar

Bu içerik, Scite AI yapay zekâ teknolojisi desteğiyle üretilmiş ve Selim Keçeli tarafından redakte edilmiştir. İçeriğin doğruluk kontrolü ve geliştirilmesi insan denetimiyle yapılmış olup, ek olarak ChatGPT’den de destek alınmıştır. İçeriğin tümü bağlayıcı nitelikte olmayabilir; okuyucuların ek araştırmalar yapmaları önerilir.

Ash, T. L., Feinberg, A. B., Meyer, K. A., & Garbacz, S. A. (2024). School teams’ reported implementation of family–school partnerships in PBIS: Current practices and opportunities for growth. Journal of Positive Behavior Interventions, 26(4), 194–203. https://doi.org/10.1177/10983007241249513

Bethune, K. S. (2017). Effects of coaching on teachers’ implementation of Tier 1 school-wide positive behavioral interventions and support strategies. Journal of Positive Behavior Interventions, 19(3), 131–142. https://doi.org/10.1177/1098300716680095

Bradshaw, C. P., Waasdorp, T. E., & Leaf, P. J. (2012). Effects of school-wide positive behavioral interventions and supports on child behavior problems. Pediatrics, 130(5), e1136–e1145. https://doi.org/10.1542/peds.2012-0243

Debnam, K. J., Pas, E. T., & Bradshaw, C. P. (2012). Secondary and tertiary support systems in schools implementing school-wide positive behavioral interventions and supports. Journal of Positive Behavior Interventions, 14(3), 142–152. https://doi.org/10.1177/1098300712436844

Elrod, B. G., Rice, K. G., & Meyers, J. (2021). PBIS fidelity, school climate, and student discipline: A longitudinal study of secondary schools. Psychology in the Schools, 59(2), 376–397. https://doi.org/10.1002/pits.22614

Gage, N. A., Beahm, L. A., Kaplan, R., MacSuga-Gage, A. S., & Lee, A. (2020). Using Positive Behavioral Interventions and Supports (PBIS) to reduce school suspensions. Beyond Behavior, 29(3), 132–140. https://doi.org/10.1177/1074295620950611

George, H. P., Cox, K. E., Minch, D., & Sandomierski, T. (2018). District practices associated with successful SWPBIS implementation. Behavioral Disorders, 43(3), 393–406. https://doi.org/10.1177/0198742917753612

Goodman, S., & George, H. P. (2020). School-wide positive behavioral interventions and supports. In Oxford Research Encyclopedia of Education. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.1203

Kittelman, A., Mercer, S. H., McIntosh, K., Morris, K., & Hatton, H. (2022). Validation of a measure of district systems implementation of positive behavioral interventions and supports. Remedial and Special Education, 44(4), 259–271. https://doi.org/10.1177/07419325221114472

Kittelman, A., Strickland–Cohen, M. K., Pinkelman, S. E., & McIntosh, K. (2020). Variables contributing to abandonment and readoption of SWPBIS. Journal of Positive Behavior Interventions, 22(2), 67–77. https://doi.org/10.1177/1098300719888748

McIntosh, K., Mercer, S. H., Nese, R. N. T., Strickland–Cohen, M. K., Kittelman, A., Hoselton, R., … & Horner, R. H. (2018). Factors predicting sustained implementation of a universal behavior support framework. Educational Researcher, 47(5), 307–316. https://doi.org/10.3102/0013189X18776975

Simonsen, B., Jeffrey-Pearsall, J., Sugai, G., & McCurdy, B. L. (2011). Alternative setting-wide positive behavior support. Behavioral Disorders, 36(4), 213–224. https://doi.org/10.1177/019874291103600402

Öğülmüş, K., & Vuran, S. (2016). Schoolwide positive behavioral interventions and support practices: Review of studies in the Journal of Positive Behavior Interventions. Educational Sciences: Theory & Practice. Advance online publication. https://doi.org/10.12738/estp.2016.5.0264