Sosyal robot, insanlarla etkileşime girebilen bir makinedir. Özellikle özel gereksinimli bireylerin eğitiminde eğitim alanında önemli rol oynarlar. Bu robotlar, çocukların sosyal becerilerini geliştirmeyi, öğrenme süreçlerini desteklemeyi ve sosyal etkileşimlerini geliştirmeyi amaçlamaktadır (Şen, 2022; Yılmaz, 2023).
Sosyal robotlar, bireysel öğrenme stillerine ve ihtiyaçlara uyacak şekilde özelleştirilebilir. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı çerçevesinde özel gereksinimli bireylere uygun olarak uyarlanmış etkileşimli etkinlikler sunulabilir (Yılmaz, 2023). Örneğin iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik oyunlar ve etkileşimli senaryolar sunarak öğrenmeyi daha eğlenceli hale getirebilir (Şen, 2022; Yılmaz, 2023). Ayrıca öğretmenler, aileler ve çocuklar arasındaki etkileşimi destekleyerek olumlu bir öğrenme ortamı oluşturabilir (Şen, 2022; Yılmaz, 2023).
Araştırmalar sosyal robotların çocukların sosyal kabulünü artırabildiğini ve sosyal becerilerini geliştirebildiğini göstermiştir (Şen, 2022; Yılmaz, 2023). Özel gereksinimli bireyler, sosyal robotlarla etkileşim kurarak akranlarıyla ilişkilerini güçlendirme olanağına sahiptir (Şen, 2022; Yılmaz, 2023). Bu bağlamda sosyal robotların önemli bir eğitim aracı olduğu düşünülmektedir. Özel gereksinimli çocukların sosyal etkileşimde zorluklar yaşaması akran ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir (Akyürek ve Sipahi, 2022; Akçalı ve Uztemur, 2022). Sosyal robotlar, güvenli ve destekleyici bir ortam sağlayarak bu çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmaktadır (Saraç, 2023).
Sosyal robotların eğitimdeki rolü BEP kapsamındaki destekler açısından da önemlidir. Bu robotlar çocukların öğrenme sürecine aktif katılımını teşvik etmekte ve işbirlikçi tutumlarını arttırmaktadır (Dayı vd., 2020). Öğretmenlerin tutumları özel gereksinimli çocukların eğitim sürecine doğrudan etki etmektedir (Kardeş ve Taşkın, 2020; Pesen ve Demirhan, 2021). Sosyal robotlar, öğretmenler ve bu çocuklar arasındaki etkileşimi destekleyerek olumlu bir öğrenme ortamı oluşturur.
Üstelik sosyal robotlar çeşitli oyunlar ve etkileşimli aktiviteler aracılığıyla çocukları motive edebilir, öğrenmeyi eğlenceli hale getirebilir (Metin, 2017). Bu robotlar aynı zamanda çocukların sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik aktiviteler sunarak aile katılımını da teşvik etmektedir (Ar ve ark., 2022). Sosyal robotların kullanımı bireysel ve grup etkileşimlerini destekleyerek sosyal kabulü ve arkadaşlığı artırır (Ayral vd., 2015).
Sosyal robotlar özel gereksinimli bireylerin eğitiminde önemli araçlardır. Çocukların sosyal becerilerini geliştirirken öğretmenleri ve aileleri eğitim sürecine aktif olarak katılmaya teşvik eder. Sosyal robotların eğitime dahil edilmesi, özel gereksinimli bireylerin topluma uyum sağlamasına ve sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
Referanslar
*İçerikte yer alan metin, Scite AI yapay zekâ teknolojisi desteğiyle üretilmiştir. Redaksiyon, Selim Keçeli tarafından yapılmış olup, bu süreçte ChatGPT o1-preview'den de yararlanılmıştır.
Avcı Akçalı, A., & Uztemur, E. (2022). Sosyal bilgiler eğitimi alanında özel gereksinimli bireylerle ilgili araştırmalar. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1244–1261. https://doi.org/10.51460/baebd.1216316
Akyürek, G., & Sipahi, B. (2022). Özel gereksinimli olan ve olmayan çocuklarda yürütücü işlevleri, sosyal becerileri ve ebeveyn davranışlarının karşılaştırılması: Kesitsel bir çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 7(3), 786–795. https://doi.org/10.5336/healthsci.2021-86540
Ar, Ö. F., Şen, M., & Melekoğlu, M. (2022). Erken çocuklukta özel eğitimde ailenin rolü. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 637–646. https://doi.org/10.24315/tred.916749
Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhen, Ş., & Çağlar, K. (2015). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 218–230.
Dayı, E., Açıkgöz, G., & Elçi, A. N. (2020). Güzel sanatlar eğitimi bölümü öğretmen adaylarının engelli öğrencilere yönelik metaforik algıları (Gazi Üniversitesi örneği). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 95–122. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.616520
Kardeş, S., & Taşkın, N. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının özel gereksinimli çocuklara yönelik algıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 51–73. https://doi.org/10.17152/gefad.658084
Metin, E. N., & Şenol, F. B. (2017). Kaynaştırma uygulaması yapılan anasınıflarında işbirliği, yardımlaşma, paylaşma davranışlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(45), 755–768.
Pesen, A., & Demirhan, M. (2021). Öğretmenlerin özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 141–158. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.652806
Saraç, V., & Yıldırım Doğru, S. (2023). Özel eğitim öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının ve özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerin zihin kuramı becerilerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(58), 3185–3208. https://doi.org/10.53444/deubefd.1367554
Şen, N. (2021). Özel eğitimde insansı robotlar. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi(32), 832–842. https://doi.org/10.31590/ejosat.1047564
Yılmaz, H. E., & Kara, M. (2023). Eğitimde robot kullanımının avantajları: Türkiye’de yapılan tez araştırmalarının yöntemleri ve bulguları üzerine bir inceleme. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 5(2), 115–129. https://doi.org/10.53694/bited.1378066
Yorumlar